پایایی ابزارهای خود را بسنجید
اصلیترین موضوعی که هنگام بررسی پایایی ابزار (چه در پژوهشهای فیزیکی و چه در پژوهشهای رفتاری ، پایان نامه یا رساله) در نظر گرفته میشود این است که دادهها تا چه اندازه قابل اعتماد هستند. پژوهشگران علم سنجش، اشکال مختلفی از پایایی را تعریف کردهاند که نام برخی از آنها را شنیدهاید: باز آزمایی یا پایایی زمان، پایایی فرمهای موازی، همسانی درونی و نظایر آن. در سال 1972، کرونباخ و همکارانش اشکال مختلف پایایی را در قالب نظریة تعمیمپذیری مطرح کردند. درواقع تمامی گونههای مختلف ارزیابی پایایی که آنها معرفی کردند، قابلیت تعمیم نتایج یک پژوهش به آینده را بررسی میکنند. شیوههای مختلف ارزیابی پایایی یافتههای پژوهشی، هم ازنظر مفهومی و هم ازنظر عملی با هم متفاوتاند. درنتیجه، درست نیست در بخش روششناسی پژوهش توضیح داده شود که دلیل استفاده از ابزاری خاص، پایایی آن بوده است. درواقع، ازنظر فنی درست نیست بهجای اینکه بیشتر به بررسی خود ابزار بپردازیم، رتبه و پایایی آن را مدنظر قرار دهیم و بگوییم چون این ابزار پایاست انتخاب میشود (تامسون، 2003) در عوض باید به دنبال ابزارهایی باشید که با پژوهشتان بیشترین تطابق را دارند و پایا نیز هستند. اگر بخواهید در مورد ابزارها، اینگونه قضاوت کنید و قضاوت شما درست هم باشد، باید گفت که دچار مشکل خواهید شد. انجام چنین ارزیابیهایی مستلزم فهم دقیق موضوع پژوهش و شیوهای است که برای مطالعة آن برمیگزینید. به عنوان مثال اگر بخواهید به شیوة علوم طبیعی، رفتار را بررسی کنید با مسائل روانسنجی متفاوتی سر و کار خواهید داشت. فرض کنید در حال مطالعه یک موضوع روانشناختی هستید. چه مفروضههایی درباره آن دارید؟ آیا تصور میکنید این مفروضهها در طول زمان تغییر نخواهند کرد؟ در موقعیتهای گوناگون چطور؟
آیا به بررسی یک موضوع میپردازید (مانند اضطراب) یا موضوع مورد مطالعه، ابعاد و جنبههای مختلف و تعریفی کلی دارد؟ (مثل سلامت رفتاری) در مورد اول، مدل ارزیابی اصلی، یک مدل نشانگر آثار است. در مورد دوم باید از یک مدل نشانگر علّی استفاده کنید (بولن و لنوکس، 1991) اطمینان حاصل کنید که مدل اصلی اندازهگیری، با توجه به موضوع مطالعه، پایایی دارد.
پاسخ به پرسشهای مطرح شده و دیگر پرسشها ویژگیهای روانسنجی آزمونی را که برای سنجش متغیرها نیاز دارید مشخص میکند. از این طریق قادر به تشخیص اطلاعاتی میشوید که برای انتخاب ابزارهای متناسب با موضوع مطالعه خود به آنها احتیاج دارید و میتوانید بگویید ابزارهایی که انتخاب کردهاید با توجه به هدف پژوهش و نمونه آماری، پایایی کافی دارند. بهتر است اشاره کنید با توجه به هدف پژوهش ، آزمونهای سنجش پایایی ابزارها را انجام دادهاید و بعد بگویید که آن آزمونها چه بودهاند. درنهایت، این فرآیند را برای روایی پژوهش نیز تکرار کنید.این موضوع را در ادامه توضیح میدهیم.
