اولین قدم برای نوشتن هر نوع مقاله پژوهشی ، خصوصا مقالات متکی بر منابع مکتوب ، پیدا کردن موضوع مقاله است.در اینجا تاکید بر« یافتن موضوع مقاله »است نه « انتخاب موضوع مقاله» چرا که روند کار شباهت بیشتری دارد به پیدا کردن شغل تا به انتخاب نوعی خوراک در صورت غذای رستوران! غیر از آنکه مدرس مربوط موضوع مقاله را معین نماید و یا تحت شرایط و مناسبت هایی خاص به نوشتن مقاله ای مشخص اقدام گردد، موضوع مقاله را باید خود نویسنده پیدا کند. در بسیاری از موارد به هنگام نوشتن مقالات درسی ، موضوع مقاله الزاما بهترین موضوع مورد علاقه ی نویسنده نخواهد بود بلکه باید اجبارا بهترین موضوعی را که می تواند بیابد و با شرایط موجود وفق دهد انتخاب کند.
برای یافتن موضوع مقاله مناسب لازم است به نکات زیر توجه شود:
اول- علاقه شخصی نویسنده،
دوم- امکانات موجود،
سوم- فرصت (زمان داده شده)
چهارم- حجم مقاله مورد نظر
برای نوشتن مقاله بهتر است:
جنبه های گوناگون مطالبی را که به آنها علاقه مند هستیم مورد آزمایش قرارداده و مقالات خود را حتی المقدور در آن زمینه ها بنویسیم زیرا علاقه رنج و زحمت جستجو و تفحص و مطالعه و نوشتن را بر ما هموار ساخته و ما را به ادامه ی کار تشویق می سازد.متاسفانه امکانات موجود همیشه این فرصت را به ما نمی دهد تا موضوع مقاله دلخواه خود را انتخاب کنیم . زیرا برای مقاله ی پژوهشی نیاز به منابع و ماخذ داریم. اگر کتابخانه ای که در دسترس ماست در زمینه مورد نظر ماخذ زیادی نداشته باشد و یا موضوع مقاله انتخابی بسیار نو و تازه باشد که هنوز مطالب زیادی در مورد آن انتشار نیافته ناچار از تعویض موضوع مورد نظر خواهیم بود.
از سوی دیگر در مدارس و دانشگاهها فرصت داده شده برای تهیه ی مقاله تاثیر زیادی در کیفیت و چگونگی محصول قلم ما خواهد داشت. تجربه نشان داده است کسانی که برنامه ی نوشتن مقاله های درسی را به گونه ای طرح می کنند که یکی دو هفته قبل از شروع امتحانات به اتمام برسد، باخیال راحت وبدون دغدغه ی خاطر مقالات بهتری را تهیه می کنند . و مقالاتی که دنباله ی آن به میان امتحانات کشیده شود مشکلات زیادی را برای محصل و دانشجو ایجاد خواهد کرد. به همین جهت اساتید و مربیان با تجربه تاریخ تسلیم مقالات درسی را یکی دو هفته قبل از شروع امتحانات معین می کنند.
در جستجوی منابع
فرض کنیم موضوع مقاله ای مورد علاقه ی نویسنده ای بوده و بخواهد مقاله ای در آن زمینه بنویسد ولی اطلاع زیادی در مورد آن نداشته باشد، از راهای زیادی می تواند ظرف مدتی کوتاه به هدف رسیده و اطلاعات فراوان و مورد نیاز را برای مقاله ی خود فراهم کند، منجمله:
- مشورت : استاد ومربی و معلم ، همکلاسی ها ، کتابداری های با تجربه، سایر اساتید و صاحبنظران،
- تکیه بر تجربیات شخصی و به کار گیری دامنه ی تخیلات،
- محدود کردن موضوع مقاله،
- انتخاب نهائی موضوع مقاله،
- مراجعه به اتاق مرجع و استفاده از مراجعی که ما را به منابع گوناگون راهنمائی می کند،
- مراجعه به اتاق مجلات،
- استفاده از برگه ها یا فیش های کتاب .
- مشورت
توضیح
نظر به اینکه مطالب مقاله های پژوهشی حتما باید مستند باشد و استناد به اطلاعات به دست آمده افواهی قابل قبول نیست لازم است در مشورت با دیگران بیشتر جهت گرفتن اطلاعات شخصی و ردیابی منابع مکتوب از آنان یاری بجوئیم. بعد از تعیین موضوع مقاله و پس از گذراندن عملی مراحل مقاله نویسی و نوشتن یکی دو مقاله تجربیات پر ارزشی به دست می آوریم که پیمودن مجدد این راه را برای ما بسیار سهل و ساده خواهد کرد و این تجربیات همیشه یار و یاور ما تواند بود. یکی از راه های استفاده از به کارگیری دامنه تخیلات محدود کردن موضوع مقاله است.
محدود کردن موضوع مقاله
نظر به اینکه موضوعات کلی باید محدود شود و جنبه های جالب و مورد نظر آنها را برای موضوع مقاله انتخاب کنیم لذا بهترین راه اینست که تخیلات خود را به کار گرفته و روی کاغذی هر مورد مربوط به موضوع کلی را که به نظرمان می رسد بنویسیم. سپس به هر کدام که نظرمان بیشتر جلب شد درباره ی آن به تفحص و جستجوی منابع بپردازیم. به طور کلی مشورت کاری پسندیده بوده و در همه ی شئون زندگی کارگشا و یار و یاور انسان تواند بود به شرط آنکه با اهل فن و صاحبنظران بی غرض مشورت کرده و در نهایت به طریق عاقلانه و با توجه به شرایط و امکانات خود تصمیم گیری کنیم.
هر گاه با موضوعی مواجه شدید که اطلاع زیادی درباره ی آن ندارید نباید این تصور پیش آید که تنها راه مشورت با دیگران و یاری جستن از آنان می باشد . ولی برای شروع کار ، در صورتی که ایجاد مزاحمتی نباشد ، می توان آنرا آزمود.با توجه به دو مرحله ی بعدی ملاحظه خواهید کرد که امکانات بسیاری در اختیار شما قرار دارد که در بسیاری از موارد شما را از مشورت بی نیاز می کند.
برای مثال موضوعی چون ایران برای نوشتن مقاله بسیار کلی بوده و میتوان کتابهای بی شماری درباره ی آن نوشت زیرا این موضوع دارای جنبه های گوناگونی است که مربوط به علوم مختلف نیز می شود :
- جغرافیای انسانی ایران:
مردم ایران : ایلات و عشایر ، جمعیت ، جمعیت شهری یا روستائی ، مشکلات زندگی شهری ، امکانات ایب و ذهاب ، مهاجرت روستائیان به شهرها ، مشاغل ، بی کاری ، اعتیاد ، کودکان بزهکار….
- جغرافیای طبیعی : کوه ها ، رود ها ،….
- جغرافیای سیاسی …
- محصولات ایران: کشاورزی ، دام داری ، نوغان ، قند ( چغندر قند – نیشکر )…
- منابع طبیعی ایران : کانها ، جنگل ها ، نفت، گاز …
- صنعت ایران: صنایع مادر، صنایع غذائی ، صنایع دستی ، صنایع روستائی ، صنعت مونتاژ…
- زبان ها و لهجه های بومی …
- و صدها مورد دیگر .
دامنه این موضوعات آنقدر وسیع است که هر یک از موارد بالا باز خود دارای جنبه ها و موضوعات فرعی دیگری می باشد که خود تنهایی ده ها مورد دیگر را در برابر تخیلات و تصورات ما قرار می دهد.
در مثالهائی که در فوق در مورد موضوعات کلی نظیر ایران یا نظامی زده شد یک نکته ی بسیار دقیق بر پژوهشگر جوان روشن می شود:
قبلا گفته شد یکی از عوامل موثر در انتخاب موضوع مقاله ذوق و سلیقه شخصی است. اگر خواستیم بر این اساس موضوعی را انتخاب کنیم باید صادقانه از خود بپرسیم آیا در مورد آن موضوع و در مورد اصول و مقدمات روش بررسی آن اطلاع کافی یا زمینه ی اطلاعات علمی لازم را داریم یا نه؟ اگر نداریم حتما باید با مطالعه و جستجو این مینه را فراهم آوریم. امکان دارد بخواهیم کوه های سر به فلک کشیده ی ایران یا دریاچه های زیبا و سواحل سحرانگیز آن را برای نوشتن مقاله ی خود انتخاب کنیم .
با توجه به جنبه ای که انتخاب می کنیم باید اطلاعاتی در یکی از زمینه های زیر داشته باشیم:
- جغرافیا
- زمین شناسی
- فسیل ها
- محیط زیست و مهاجرت پرندگان
- اقتصاد
- معادن
- تفریحات سالم
- ورزش
- صنعت توریسم و جلب طلای سفید (گفته می شود درآمدهای ارزی بعضی کشورهای توریستی از جهانگردان بیشتر از درآمد نفت بسیاری از کشورهای نفت خیز جهان می باشد.) (آمار و ارقام سایر کشورها در این زمینه یا طریق ایجاد امکانات مسافرت ، مهمان خانه ، انیت برای توریست ها و…) و غیره.
برای نوشتن مقاله ی خوب باید سه اصل را در نظر گرفت:
- داشتن اطلاع و آگاهی مقدماتی در زمینه علمی مورد پژوهش
- داشتن اطلاع و آگاهی از فن استفاده از منابع و روش کار ، و
- داشتن علاقه ، ذوق و پشتکار لازم .این هر سه را می توان با تمرین مداوم و اصولی به دست آورد.
اهمیت انتخاب موضوع مقاله
انتخاب موضوع مقاله اولین قدم و مرحله برای آغاز فرایند مقاله نویسی و مراحل آتی آن می باشد. به عنوان محقق حتما باید از اهمیت انتخاب شایسته موضوع برای مقاله خود با خبر باشید. زیرا بدیهی است که این انتخاب تعیین کننده بقیه عوامل دخیل در نگارش این مقاله خواهند بود. تحقیق کافی و در نظر کردن تمامی عوامل تاثیر گذار در انتخاب موضوع باید به خوبی رعایت شوند. محقق باید قدرت سنجیدن تمامی جوانب کار را داشته باشد. باید هدف خود از انجام این تحقیق را روشن سازد. حساب و کتاب خود را کرده و سپس دست به انتخاب موضوع بزند. پیروی از یک جریان خاص و یا انجام بدون هدف و برنامه ریزی کارها منجر به نتیجه ی دلخواه نخواهد شد. پس لازم است تا از همان ابتداری امر کار خود را جدی بگیرید و دست به اتتخابی آگاهانه برای موضوع مقاله خود بزنید. مشاوره در هر امری می تواند موثر واقع گردد. همفکری با افراد متخصص و آشنا به این امر می تواند روشن گر بسیاری از مسائل در این حوزه باشد. در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
موضوع مقاله و علاقه محقق
علاقمندی محقق در انتخاب موضوع مقاله اثر زیادی دارد. هر محققی در ابتدا باید مشخص کنید که دوست دارد در چه حوزه هایی فعالیت داشته باشد. دوست دارد در مورد چه مطالبی مطالعه و تحقیق کند. انتخاب شانسی یک موضوع درست نیست، زیرا در صورت عدم وجود علاقه ممکن است محقق در نیمه کار اشتیاق خود را به تحقیق بر روی این موضوع مقاله از دست داده و دلسرد شده و در نهایت کار را نصفه و نیمه رها کند. پس لازم است در ابتدا علایق و گرایش های خود را به خوبی بشناسید. با خود بیاندیشید تا بفهمید دوست دارید در مورد چه موضوعی اطلاعات بیشتری کسب کنید. اشتیاق شما به کار و تلاش در چه حوزه هایی بیشتر است و چه موضوعاتی برایتان خوشایند بوده و شما را ترغیب به تلاش و مطالعه بیشتر می کند. در این صورت می توانید به نتیجه حاصل از این تحقیق امیدوار باشید. انتخاب موضوع مقاله بدون علاقه به آن مطلبی است که می تواند کیفیت مقاله را تا حد خیلی زیادی کاهش دهد. بنابراین لازم است تا دقت لازم در این کار را داشته باشید.
انتخاب به روز موضوع مقاله
موضوع مقاله باید به روز و جدید باشد. بدیهی است که انتخاب موضوعات تکراری و قدیمی در انجام مقاله اشتباه محض می باشد. وقتی از موضوعی سالیان سال مقاله تهیه شده و تمامی جوانب و فرضیه های موجود در مورد آن بررسی شده است، آیا عاقلانه است که دوباره همان موضوعات را بررسی کرده و مطالب تکراری را بازگو کنیم. قطعا این کار اضافه کاری بیهوده ای خواهد بود. برای انتخاب موضوعی به روز و جدید که زیاد مورد تحقیق قرار نگرفته است در ابتدا باید منابع جدید را مطالعه کنید. مقالاتی که اخیرا نوشته شده را بخوانید و ببینید برای تکمیل این مقالات یا افزودن اطلاعاتی در این حوزه چه می توان کرد. باید بررسی کنید و ببینید حوزه انتخابی شما نیاز به چه مطالبی دارد و چه سوالات و ابهاماتی در آن وجود دارد. برای این کار نیز تنها راه این است که مقالات اخیر را مطالعه کرده و نقایص آنها را بشناسید. در این صورت می توانید موضوع مقاله خود را با آگاهی و با توجه به نیاز موجود انتخاب کنید.
کمک از یک مشاور در انتخاب موضوع مقاله
با توجه به صحبت هایی که شد، موضوع مقاله ممکن است تبدیل به عملی زمان بر شود. ممکن است همیشه این مقدار زمان در اختیار محقق نباشد و بنا بر هدف محقق از انجام این کار، زمان برای انتخاب و نگارش مقاله محدود باشد. در چنین شرایطی بهتر است از فردی کمک بگیرید که تمامی مقالات اخیر در این مورد را شناخته و از روند تحقیقات انجام شده و موضوع مقاله های اخیر به خوبی مطلع است. موسسات و افرادی وجود دارند که به شما در انتخاب موضوع مقاله کمک کنند. این افراد با دانش و آگاهی خود و دانستن علاقه شما در هر زمینه ای می توانند موضوعات مورد نیاز را در اختیاراتان بگذارند تا شما بتوانید با خیالی راحت به ادامه تحقیق و پژوهش خود برسید. در این صورت خواهید دید که توانسته اید در وقت خود صرفه جویی کنید و مستقیم سراغ اصل مطلب رفته و نگارش مقاله خود را آغاز کنید. با جستجو در این اینترنت و سر زدن به سایت های مختلف با این موسسات آشنا خواهید شد و می توانید خیلی ساده، با یک تماس تلفنی از مشاوره های آنها استفاده کنید.
ویژگی های موضوع مقاله
موضوع مقاله باید در بر گیرنده آیتم های مختلفی باشد. اول از همه باید کامل و دقیق به محتوای پژوهش صورت گرفته اشاره کند. خواننده با دیدن عنوان باید بفهمد که مقاله انجام گرفته به چه مطالبی اشاره خواهد داشت. همچنین موضوع نباید طولانی باشد. باید با عبارتی کوتاه و گویا بیان گردد. حتما به خاطر داشته باشید که ذکر جامعه آماری در موضوع مقاله ضروری است. استفاده از علائم نگارشی مثل علامت سوال در آن جایز نیست. موضوع نباید تکراری باشد. بهتر است در طرح موضوع مقاله خود خلاقیت به خرج داده و حالتی جذاب به آن بدهید تا به خوبی جلب توجه نماید. مهمترین موضوع همین کاربردی بودن موضوع مقاله است. عنوان باید جذاب و کاربردی باشد برخی از عناوین شاید از دیدگاه مخاطب جذاب نباشد و خواننده هیچگاه برای مطالعه به سراغ آن موضوع نرود و به همین دلیل بهتر است عنوان کاربردی باشد و توسط مخاطبین قابل جستجو شدن باشند. یعنی از عباراتی در آن استفاده شود که فکر می کنید افراد زیادی به جستجوی آن در گوگل می پردازند. استفاده از عبارات سنگین و پیچیده یا اصلاحات کاملا کلی باعث خواهد شد که مقاله شما از دسترس مخاطبان دور باشد. در نتیجه هر چه کلمات استفاده شده در موضوع مفهومی تر باشند و به طور دقیق به مفاهیم مورد بررسی شما اشاره کنند، موضوع انتخابی شما ایده آل تر خواهد بود. با رعایت این موضوعات در واقع می توانید بگویید عنوان مناسبی برای مقاله خود برگزیده اید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره در خصوص نوشتن مقاله یا انجام پایان نامه با همراه شریف تماس بگیرید:
021-66120962
