پیشینه پایان نامه
هدف اصلی از نگارش پیشینه پایان نامه یا مرور ادبیات گذشته ، بیان گزارش مدون و هدفمند از کارهای منتشر شده در زمینه تحقیق است . تصور غالب در مورد پیشینه تحقیق این است که ابتدا تعدادی مقاله انتخاب شده و سپس نویسنده تحقیق به نوشتن «فلان کس در فلان مقاله ، فلان کار را انجام داده» اکتفا می کند . حال آنکه ، اساس هدف و کارکرد پیشینه تحقیق کاملا متفاوت و بالاتر از این سطح است . امروزه نگارش پیشینه تحقیق ، یکی از مهارت ها و هنرهای مهم در نویسندگی است . اساسا نگارش پیشینه تحقیق در سه سطح انجام می شود.
[html_block id=”4551″]
هدف گذاری در پیشینه پایان نامه
اولین گام در نگارش پیشینه پایان نامه ، هدف گذاری است . منظور از هدف گذاری ، تعیین محدوده مانور در پیشینه تحقیق است . به صورت رایج و عام ، پیشینه تحقیق در یکی از محور های چهارگانه انتخاب موضوع، اهمیت و ضرورت تحقیق و نوآوری آن و در نهایت بهبود روش تحقیق نوشته می شود.
نکات نگارشی
نحوه نیل به چهار هدف بیان شده در پیشینه پایان نامه را به صورت زیر می توان خلاصه نویسی کرد:
انتخاب موضوع
مهم ترین کارکرد مرور ادبیات گذشته ، انتخاب دقیق موضوع و جلوگیری از دوباره کاری است. در بررسی مراجع مرتبط با موضوع ، لازم است بررسی مقالات از نظر موضوعات کار شده و خارج کردن این موضوعات از پیشنهادات اصلی تحقیق ، در اولویت باشد.
اهمیت و ضرورت تحقیق
زمینه های تحقیق که تکرار بیشتری در بین مراجع مرور شده دارند را می توان دارای اولویت و فوریت بیشتری دانست . هرچند که تعدد مراجع الزاما نشانگر اهمیت و ضرورت تحقیق نیست ، اما یکی از فاکتورهای مهم برای قضاوت در این زمینه است .
نوآوری های تحقیق
دسته بندی و آسیب شناسی مراجع مرور شده ، قطعاً منجر به انتخاب موضوعاتی می شود که ضعف ،نقصان و یا کاستی در زمینه آن تحقیق وجود دارد . در حقیقت ، هدف گذاری نهایی برای مرور ادبیات گذشته باید با هدف انتخاب و پیشنهاد نوآوری های تحقیق باشد.
بهبود روش تحقیق
یکی از بهترین روش ها برای ارتقای روش تحقیق ، استفاده از مراجع منتشر شده است که افق نهایی و چگونگی رسیدن به افق در مراجع منتشره کاملا مشخص است و این امر کمک شایانی برای تکمیل تحقیق می کند.
[html_block id=”4551″]
سطح بندی پیشینه پایان نامه
ارتقاء کار بین این سه سطح نشان از تکامل روند مرور ادبیات دارد .
سطح 1 : معرفی
در اولین سطح ، تعدادی از مقالات و مراجع مرتبط با تحقیق انتخاب و خلاصه ای از آن نوشته می شود . در این سطح ، سه نکته زیر را باید در نظر داشت :
- هر مرجع باید نهایتا در یک پاراگراف نوشته شود؛ هر چند که توصیه می شود ، کمتر از یک پاراگراف باشد.
- نباید اختلاف چشمگیری بین حجم مطالبی که از هر مرجع در متن آورده می شود ، وجود داشته باشد . یعنی ، نباید یک مرجع در حد یک سطر و دیگری در حد نیم صفحه باشد
- باید حجم آن ها متعادل و متناسب با دیگری باشد.
سعی شود، شروع جملات با عبارات متنوع باشد ، مانند:
- در […] تکنیک جدیدی مطرح شده است …
- مرجع […] پیشنهاد کرده است که …
- نویسندگان مرجع […] تلاش کرده اند که …
- در سال 2015 در […] ساختار جدیدی ارائه شده است …
- کریمی و همکارانش در […] مطالعه نوینی در مورد …
- اکثر مطالعات انجام شده در زمینه Xتنها روی … متمرکز بوده اند .
- داده های تجربی بسیار چالش انگیز بوده و هیچ توافق کلی در مورد …. وجود ندارد .
- تحقیقات انجام شده تا به امروز گرایش به تمرکز روی X به جای Y دارد .
- پژوهشگران به مطالعه X به طور مفصل نپرداخته اند.
- مطالعات اخیر روی X روی …. کار نکرده است .
• سطح 2 : دسته بندی
در این سطح ، کارهای منتشر شده در چند بخش دسته بندی می شوند. نکته بسیار مهم در مرور ادبیات گذشته ، دسته بندی کارهای پیشین یا به عبارت دیگر یافتن نقطه شروع تحقیق است . برای این منظور ، شما ادبیات منتشره را از دیدگاهی خاص مورد بررسی قرار می دهید ؛ از جمله هدف ، روش تحقیق ، تکنیک و …
همان گونه که مشاهده می کنید ، تکنیک های به کار رفته برای حل مساله جایابی خازن به سه دسته کلی تقسیم شده است . هر دسته نیز خود به چند زیر بخش تقسیم شده اند . چنین روندی ، از یک طرف نشان می دهد که نویسنده تحقیق ، به صورت علمی به انتخاب موضوعات پرداخته است و از طرف دیگر ، ارائه آن به صورت شماتیک کمک شایانی در انتقال مفاهیم خواهد داشت .
چند نکته که در مورد نگارش پیشینه تحقیق در حد سطح دو باید رعایت شود:
• توصیه می شود کارهای منتشر شده در بین سه تا شش گروه دسته بندی شوند .
• جدا از استفاده از کارهایی که تشکیک جدی در مورد اینکه زیرمجموعه چه گروهی هستند ، خودداری شود.
• تعداد مراجع مرور شده در هر گروه نزدیک بهم و متعادل بوده و اختلاف چشمگیری نباید داشته باشند.
شکل (2-1) : دسته بندی تکنیک های حل مساله جایابی خازن
• سطح 3 : آسیب شناسی
کامل ترین ، علمی ترین و سخت ترین سطح در مرور ادبیات گذشته ، آسیب شناسی کارهاست . برای این منظور، کارهای منتشر شده بعد از دسته بندی، آسیب شناسی شده و نکات ضعف و قدرت آن ها مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.
جدول (2-1)نمونه ای از آسیب شناسی انجام برای تکنیک های حل مساله را به صورت جدول نمایش می دهد.
نکات نگارشی
نکات کلیدی در نگارش سطح 3 پیشینه تحقیق عبارت اند از :
• مهم ترین نکته در نگارش سطح 3 پیشینه تحقیق ، خودداری جدی از تحقیر ، تمسخر و تضعیف کارهای دیگران است . به هیچ عنوان نباید برای برجسته سازی کار خود ، کارهای دیگران را حقیر بشماریم .
• حتما در بیان نکات ضعف و قدرت دقت کافی شده و از نسبت برخی از ضعف های سطحی و بی مورد جدا خودداری شود.
• بیان نکات ضعف و قدرت باید در راستایی باشد که ذهن خواننده را آماده دریافت قابلیت تحقیق پیش رو به عنوان راه حل نماید. به عبارت دیگر ، خواننده بعد از مطالعه این بخش ، باید اولا به این نتیجه برسد که برای کاهش یا ضعف این ایرادات چه کنیم و سپس با توجه به قابلیت ها و نوآوری تحقیق که در فصل نخست مطرح شد ، خود به این نتیجه برسد که این پایان نامه توانایی جبران و پاسخ گویی به ضعف ها را داراست .
روش مزایا معایب
محاسباتی تضمین نقطه بهینه مشتق ناپذیر
فازی عاری از مدل ریاضی پیچیده
ترکیبی استفاده از مزایای دو یا چند روش پیچیده ، احتمال ناهماهنگی
ابتکاری بدیع بودن سلیقه ای ، نمی توان الزاماً به آن اعتماد کرد
تکاملی روتین ، نظام اند و به مرور زمان بهبود داده می شود نیاز به تکرار بیشتر
[html_block id=”4551″]
چگونگی نگارش پیشینه پایان نامه
الف) معیار انتخاب مراجع
سه معیار انتخاب مراجع برای مرور در پیشینه تحقیق عبارت اند از :
اعتبار مرجع
اولین و مهم ترین معیار ، اعتبار مرجع هست . هیچ عاملی نباید این معیار را تضعیف کند . اعتبار مراجع باعث اعتبار تحقیق شما می شود. حتما از ژورنال های آی اس آی (ISI) و مقالات پژوهشی و معتبر علمی استفاده شود . تنها در صورت فقدان چنین مراجعی است که می توان از مراجع کم اعتبارتر یا منابع دست دوم استفاده کرد.
زمان
معیار بعدی ، زمان و تاریخ انتشار مرجع است . منابع مورد استفاده در نگارش علمی به دو گروه منابع اولیه و منابع ثانویه تقسیم می شوند. منابع اولیه را منابع اصلی هم می گویند ؛ به این دلیل که مقاله اصلی اولین گزارش منتشر شده از یک تحقیق است . منابع اولیه علاوه بر این که اصیل هستند حاوی توضیحات کامل و با جزییات در مورد روش تحقیق به کار رفته ، تعاریف و بحث روی یافته های پژوهش هستند . اما منابع ثانویه منابعی هستند که به طور مطلوب به ارائه توضیحات کلی در مورد یافته ها پرداخته و حاوی جزییات کمی از روش به کار رفته می باشند.
معمولا غالب مقالات مرور شده از نوع منابع ثانویه هستند . هر چند که از استفاده از مراجع اولیه نباید غافل شد.
ارتباط
ضروری است مراجعی که بیشترین نزدیکی و ارتباط موضوعی را با تحقیق دارند ، در اولویت باشند. در واقع، حتما باید دقت شود که مقالات کاملا همگن و هم راستای تحقیق باشند.
ب) مبنای جستجو و انتخاب
اولویت بندی کلمات مورد جست و جو باید به ترتیب نوآوری تحقیق ، کلید واژه و موضوع تحقیق باشد. اساسا باید مرور بر ادبیات متنی بر نوآوری تحقیق بوده و مراجع منتشر شده دارای نوآوری های هم راستا با نوآوری تحقیق باشند . در صورتی که هیچ مرجعی نوآوری در سطح این تحقیق نداشته ، لازم است جستجو براساس کلید واژگان باشد.
ج) قسمت های مورد مطالعه
برای مرور یک مقاله ، نیازی نیست که کل مقاله مطالعه شود. اولین و بهترین قسمت مرجع ، چکیده آن است . معمولا تمامی نوآوری ها و قابلیت های تحقیق در چکیده آن قید می شود. در صورتی که ، مرجع مورد نظر مقاله علمی باشد، قسمت انتهائی مقدمه نیز برتری های تحقیق را ارائه می کند.
[html_block id=”4551″]
نکات کاربردی پیشینه پایان نامه
در انتهای بخش پیشینه پایان نامه، چند نکته کلید و مهم را مرور می کنیم.
تعداد مقالات مرور شده
به طور تقریبی بهتر است بین 20 تا 30 مقاله در پیشینه تحقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .
هر چند اعداد مذکور تقریبی بوده و کف و سقف مشخصی برای آن وجود ندارد .
تعداد صفحات پیشینه تحقیق
همانند تعداد مقاله ، الزامی برای تعداد صفحات آن وجود ندارد .
اما توصیه اکید می شود که تعداد صفحات آن بیشتر از تعداد صفحات فصول اول (کلیات تحقیق) و پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادات) باشد.
استفاده از منابع متنوع
حتما سعی شود که متنوع ترین مراجع استفاده شود . این تنوع دارای چهار بعد است :
نویسنده:
تنوع در نویسندگان مهم ترین وجه برای متنوع کردن مراجع است .
استفاده از مقالات نویسندگان مختلف ، منجر به بهره مندی از سلایق ، اطلاعات و روش های تحقیق خواهد شد.
ناشر :
با توجه به اختلاف در سطوح علمی مجلات و ناشران مختلف، تنوع دادن به ناشران منجر به ارتقاء سطح علمی و مبنایی تحقیق خواهد شد.
کشور:
قطعاً برخی از مطالعات ، وابسته به شرایط اقلیمی ، فرهنگی و اجتماعی محققان است.
از این رو ، توصیه می شود که نویسندگان مراجع ، از کشورهای مختلف انتخاب شوند.
سال :
از آن جایی که بسیاری از تحقیقات ،در طول یک دوره زمانی بهبود یافته و دچار تغییرات فاحشی می شوند.
حتماً بازه زمانی تاریخ نشر مقالات و مراجع مدنظر قرار گرفته و حتی الامکان گسترده باشد .
البته یادآوری می کنیم که جدید بودن یک مرجع ، الزاما دلیل بر بهتر بودن و کامل بودن آن مرجع نیست.
جمع بندی پیشینه پایان نامه
ضروری است در انتهای پیشینه پایان نامه ، برای تکمیل بحث، یک بحث مختصر و در عین حال تحلیلی ، به عنوان جمع بندی از منابع معرفی شده ارائه شود (مخصوصاً اگر نگارش در حد سطوح 2 و 3 باشد). در این بحث می توان به بیان مهم ترین وجوه شباهت و اختلاف میان کارهای صورت گرفته در گذشته و تحقیق حاضر اشاره کرد.
