اشتباهات متداول در نگارش پایان نامه
در این بخش برخی از اشتباهاتی که بسیاری از دانشجویان در مواجهه با نگارش پایان نامه انجام می دهند بیان می شود.
اشتباهات متداول درباره انتخاب موضوع پایان نامه
- دانشجو انتخاب موضوع تحقیق را به بعد از گذراندن تمام و یا اکثر دروس خویش موکول میکند.
- اولین ایده تحقیقی را که به ذهنش خطور میکند و یا فردی پیشنهاد مینماید بدون فکر و بررسی عمیق میپذیرد.
- مسئلهای را برای تحقیق انتخاب میکند که بسیار گسترده یا مبهم است و انجام یک تحقیق با معنی درمورد آن ممکن نیست.
اشتباهات متداول در آماده سازی طرح تحقیق و روش اجرای آن
- هنگام تدوین طرح تحقیق، توجه کافی به روش اجرا و نحوه تجزیه و تحلیل دادهها ندارد.
- فرضیههای تحقیق را مبهم یا غیرقابل آزمون تدوین میکند.
- دانشجو از تعریف جامعه تحت بررسی غفلت میکند.
- نمونه را به اندازهای کوچک انتخاب میکند که نمیتواند عملکرد گروههای فرعی مورد نظر خویش را تجزیه و تحلیل کند.
- تحقیق را با استفاده از آزمودنیهای داوطلب انجام میدهد.
- برای فراهم آوردن دادههای بیشتر، چنان متوقعانه با آزمودنیهای خود برخورد میکند که موجب خودداری آنها از همکاری میشود.
- قبل از انجام هرگونه مطالعه مقدماتی و آزمایشی یا آزمون دقیق مقیاسها و نحوه اعمال آنها اقدام به جمعآوری دادههای تحقیق میکند.
اشتباهات متداول در مراحل مختلف تدوین پایان نامه
- مرحله مرور ادبیات موضوع
- کتابها و نشریات مربوط به موضوع را عجولانه بررسی میکند تا هر چه زودتر کار پروژه را آغاز کند. این تعجیل سبب میشود که دانشجو از تجربیات و اطلاعات مطالعات قبلی که میتواند موجب اصلاح امور پایان نامه شود، غافل بماند.
- به منابع ثانوی فرعی بیش از حد تکیه میکند.
- هنگام مطالعه کتابها و مقالات تحقیقی، تمام توجه او معطوف به یافتهها و نتایج تحقیقات است و در نتیجه اطلاعات مفیدی را در مورد نحوه اجرای تحقیق و روشهایی که محققان برای اندازه گیری به کار بردهاند و دیگر مواردی از این قبیل، از دست میدهد.
- ممکن است فقط به نشریات عمومی، مانند روزنامهها و مجلات عمومی که غالباً به مسائل کلی میپردازند و معمولاً معتبر نیز نیستند اکتفا میکند و به دیگر منابع نمیپردازد.
- بررسی کتابها و نشریات را بدون انتخاب یک محدوده مطالعاتی مناسب آغاز میکند. انتخاب محدودهای بیش از حد گسترده موجب خستگی دانشجو میشود و در نتیجه کار بررسی کتابها و نشریات را با دقت لازم انجام نمیدهد و از طرف دیگر محدود کردن بیش از حد زمینه مطالعاتی سبب حذف مقالاتی میشود که گرچه خارج از محدوده تحقیق هستند اما حاوی اطلاعات مفیدی میباشند که میتواند دانشجو را در طراحی بهتر تحقیق یاری دهند.
- عنوان کتابها و نشریات بررسی شده، نام نویسنده و سایر اطلاعات مربوط به منابع و مأخذ را غلط یا بدون دقت یادداشت میکند و در نتیجه هنگام رفرنسدهی منابع استفاده شده، قادر به پیدا کردن آن کتابها و نشریات نیست.
- کارتهای یادداشتبرداری را با انبوه مطالب پر میکند. این امر معمولاً مبین آن است که دانشجو نظر روشنی در مورد موضوع تحقیق خود ندارد و نمیتواند اطلاعات مهم را از اطلاعات کم اهمیت تفکیک کند.
- مرحله جمعآوری دادههای تحقیق
- مقیاسهای مورد نیاز خویش را قبل از بررسی کامل و دقیق انواع مقیاسها و ابزار اندازهگیری تحقیق انتخاب میکند، این امر غالباً موجب انتخاب ابزار نامتناسب یا فاقد روایی میشود.
- در تحقیق خویش از مقیاسهایی استفاده میکند که شخصاً صلاحیت اجرا و نمرهگذاری آنها را ندارند.
- نقش استاد راهنما را در جریان جمعآوری دادهها حذف یا تعیین نمیکند. در اثر این غفلت استاد با راهنماییهای غیر استاندارد خود یا با هدایت برخی از ابعاد طرح و یا با ارائه کمکهای غیرهمسان به آزمودنیها طی برگزاری آزمون، موجبات بروز خطا را فراهم میآورد.
- روایی و پایائی مقیاسهای منتخب را کلی و اجمالی بررسی میکند و از بررسی دادههای مربوط به روایی و پایائی نمرات زیر مجموعه آزمون، حتی در مواردی که قرار است این نمرات در تجزیه و تحلیل تحقیق مورد استفاده قرار گیرند، غفلت میکند.
- فرض را بر آن میگذارد که آزمونهای استاندارد آن چیزی را که مدعی اندازهگیری آن هستند حتماً اندازه میگیرند و از ارزیابی دادههای موجود در مورد روایی آنها غفلت میکند.
- از زمان محدودی که برای اجرای آزمون در اختیار دارد درست استفاده نمیکند. آزمونهایی طولانی را مورد استفاده قرار میدهد. حال آن که آزمونهای کوتاهتر به همان خوبی میتواند اطلاعات مورد نیاز تحقیق را تأمین کند.
- ابزار اندازهگیری خویش را پیش از اجرای طرح، آزمون مقدماتی و آزمایش نمیکند و از این رو در اولین مرحله جمعآوری دادهها مرتکب اشتباهات بزرگی میشود که موجب بروز خطا میگردد.
- تحقیق را با ازمودنیهای داوطلب انجام میدهد.
- مطالعات مبتنی بر مشاهده
- دانشجو به مشاهدهکنندگان و ناظران طرح خود آموزش جامع و کافی نمیدهد و در نتیجه دادههای غیرقابل اعتمادی تحصیل میکند.
- برای مشاهده کنندگان دستورالعمل تدوین میکند که انتظارات بسیار را برای مشاهدهکننده تحمیل میکند.
- برای ممانعت از دخل و تصرف مشاهدهکنندهای که باعث تغییر و تشتت اوضاع مورد مشاهده میشود، تدابیر لازم را اعمال نمیکند.
- رفتارهایی را مورد مطالعه قرار میدهد که به سبب منحصر به فرد بودن نمیتوان از طریق مشاهده مجدد، دادههای قابل اعتمادی در مورد آنها به دست آورد.
- مرحله استفاده از ابزار آماری
- آمارهایی را انتخاب میکند که برای تجزیه و تحلیل مورد نظر نامناسب یا غلط است.
- نخست دادههای تحقیق را جمعآوری میکند و سپس به دنبال تکنیکی میگردد تا این دادهها را تجزیه و تحلیل کند.
- گرچه میتواند از چندین روش آماری برای تجزیه و تحلیل دادههای خویش استفاده نماید، به یک روش اکتفا میکند. این امر غالبا موجب میشود محقق از تحصیل نتایج مفیدی که کمک مؤثری برای فرضیه تحت بررسیی است محروم بماند.
- برای تجزیه و تحلیل دادههای خویش از آمارههایی استفاده میکند که آن دادهها فاقد فرضهای زیربنایی لازم برای استفاده از آن آمارههاست. اکثر آمارها معمولاً نتایجی دقیق و منطقی به دست میدهند، مگر در مواردی که فرضهای لازم واقعاً تأمین نشده باشند.
- در مورد تفاوتهایی غلو میکند که گرچه از لحاظ آماری معنیدار است اما چنان کوچک و ناچیز است که ارزش طرح ندارد.
- تکنیکهای همبستگی را مورد استفاده صحیح قرار نمیدهد.
- برای جبران کوچکی ضرایب همبستگی که در اثر اندازهگیریهای غلط حاصل شده است، میکوشد با اعمال اصلاحاتی در موارد نامناسب، نتایج را با معنیتر نشان دهد.
- مرحله مطالعات مبتنی بر مصاحبه
- دانشجو مصاحبه را با دقت لازم طرحریزی نمیکند و از تدوین راهنمای کاملی که جزئیات مربوط به مصاحبه را شامل شود نیز غفلت میکند.
- برای کسب مهارتهای لازم به اندازه کافی مصاحبه تمرینی انجام نمیدهد.
- از اعمال تدابیری که مانع خطای مصاحبهکننده شود غفلت میکند.
- پیشبینیهای لازم را برای محاسبه پایانی دادههای مصاحبه به عمل نمیآورد.
- هنگام مصاحبه از کلمات و عباراتی استفاده میکند که پاسخگو قادر به درک آنها نیست.
- اطلاعاتی را از پاسخگو طلب میکند که در حیطه اطلاعاتی پاسخگو نیست.
- اشتباهات متداول در انجام طرحهای تجربی
- پژوهشگر اجازه میدهد که با دو گروه تجربی و کنترل برخوردهای متفاوتی صورت گیرد. این امر موجب بروز خطا، دریافتهها میشود.
- بررسی را به موراد معدودی محدود میکند و موجب خطاهای بزرگ نمونهگیری و تحصیل نتایج فاقد معنی میشود.
- از تقسیم گروه اصلی به گروههای فرعی در شرایطی غفلت میکند که تجزیه و تحلیل گروههای فرعی میتواند اطلاعات ارزندهای تولید نماید.
- همتا سازی گروههای آزمودنی و کنترل را بر حسب متغیرهایی انجام میدهد که فاقد همبستگی لازم با متغیر وابسته است.
- فقط بر حسب سه یا چهار متغیر، همتاسازی میکند، در نتیجه بسیاری از آزمودنیها را که نمیتواند برای آنها همتاسازی کند، از دست میدهد.
- طرح موازنهای را در مورد مسائل و موضوعاتی به کار میبرد که اعمال هر عامل تجربی بر اجرای عامل تجربی بعدی اثر میگذارد.
- اشتباهات متداول در مطالعه رابطهها
- دانشجو نتایج و یافتههای تحقیقات علی – مقایسهای یا تحقیقات همبستگی را دال بر وجود رابطه علت و معلول تلقی میکند.
- برای انجام تحقیقات علی – مقایسهای از نمونهای استفاده میکند که متغیرهای وابسته آن بسیار متنوع است. در نتیجه از مقایسه گروهها نتایج قابل تعبیر و تفسیری حاصل نمیشود.
- به جای جمعآوری دادههایی درخور و مناسب یک مطالعه همبستگی ارزشمند از دادههای موجود و سهلالوصول استفاده میکند.
- از متغیرهایی برای ایجاد همبستگی استفاده میکند که بیثمری آنها در تحقیقات قبلی به اثبات رسیده است.
- متغیرهای مورد مطالعه از تحقیقات همبستگی را بدون مراجعه به نظریهها انتخاب میکند.
- در مواردی از تکنیکهای همبستگی ساده استفاده میکند که دستیابی به تصویری روشن از نحوه عملکرد متغیرها، مستلزم استفاده از تکنیکهای همبستگی جزئی یا همبستگیهای چند متغیری است.
- برای انجام مطالعات همبستگی در مورد مهارتهای پیچیده یا الگوهای رفتار، از تدوین مقیاسهای محک مقبول و مناسب غفلت می کند.
اشتباهات متداول در تدوین پایاننامه
- دانشجو تا زمانی که اطلاعات را به خاطر دارد از یادداشت مطالبی که باید بعدها در پایان نامه تحصیلی خویش منظوذ نماید غفلت میکند و چون بعد قصد نگارش کند قادر به یادآوری جزئیات کار نیست.
- کلیه امور مربوط به پایاننامه را به بعد از انجام امور تحقیق موکول میکند.
- بررسی کتابها و نشریات مربوط به تحقیق را بر حسب تاریخ و زمان نشر تنظیم میکند، حال آنکه باید موضوع و مفاد تحقیق را در متن و بطن مقالات و مباحث مربوط جای دهد.
- بیش از حد از نقل قول مستقیم استفاده میکند و نقل قولهایی را به کار میبرد که حق مطلب را ادا نمیکنند و او میتواند بدون استفاده از نقل قول، با عبارات خود همان مطالب را بنویسد.
- شرح نارسایی از نحوه انتخاب نمونه و مقیاسهای مورد استفاده ارائه میدهد.
- یافتههای ناچیزی را که جدول وسیله مناسبتری برای بیان آنها ست شرح و بسط میدهد و از تأکید بر یافتههای مهم غفلت میکند.
